Propolis, arıların yaprak döken ağaçların tomurcuklarından ve kabuklarından topladığı, balmumu, polen ve tükürük salgıları ile zenginleştirdikleri doğal bir maddedir. Arılar propolisi petekleri dezenfekte etmek, yapı malzemesi olarak ve mumyalama için kullanır.
Propolis esas olarak ağaçlar sayesinde üretilir, arılar reçineleri toplar, tükürük bezlerinden maddeler ekler ve karışımı çeneleriyle daha da işler. Propolisin çoğu reçine ve mumlardan oluşur.
Propolisin insan sağlığına olan faydaları da yadsınamaz. Hem antioksidan hem de antibakteriyel bir gücü bulunan propolis, bağışıklık sistemini güçlendirir ve korur. Bu sayede hastalıkların daha kolay atlatılmasını sağlayan propolis, vücuttaki enflamasyonu azaltmasının yanı sıra cilt sağlığını da destekleyerek sivilce oluşumunu engeller. Ayrıca uçuk ve ağız içi yaralar için de önemli bir kaynaktır.
Kovandan alınan ham haliyle tüketilmeyen propolis, işlendikten sonra tüketilir ancak dozu ve kullanımı açısından mutlaka uzman bir doktora danışılmalıdır.
Propolis, güçlü antiinflamatuar, antioksidan ve antibakteriyel özelliğiyle bağışıklık sistemini güçlendirir, diyabet, uçuk ve ağız içindeki şişlik ve yaraların iyileşmesini hızlandırabilir. Vücuttaki bakteri, virüs ve mantarlara karşı mücadele ederek enflamasyon ve iltihaplanmayı azaltır. Ayrıca propolis ağız ve diş sağlığını korur.
Bağışıklık dostu olan propolis faydaları şunlardır:
Hem antibakteriyel, antioksidan ve doğal bir antibiyotik kabul edilen propolis bu sayede bağışıklık sistemini güçlendirerek korur. Bağışıklık sisteminin güçlenmesi de özellikle kış aylarında hastalıkların daha kolay atlatılmasını sağlar.
Virüs, bakteri ve mantarlara karşı etkili bir dezenfektan olan propolis, vücuttaki enflamasyon ve iltihaplanmayı azaltır.
Güçlü bir antibakteriyel olan propolis, diş etindeki iltihaplanmalar, dişteki bakteriler ve diş çürüklerine karşı da etkili bir ürün olarak bilinir.
Propolisin içindeki bazı anti-oksidatif etkiler potansiyel kardiyovaküler ve nörolojik hastalıklara karşı faydalıdır. Nörolojik hastalıkların başında da MS, parkinson ve demans gelir.
Antiinflamatuar ve antibakteriyel etkisi sayesinde propolis egzama oluşumunu önlemekle birlikte aynı zamanda sivilceleri de engelleyici rol üstlenir.
Doğal bir antiseptik ve antibiyotik özellikleri taşıyan propolis özellikle ciltteki yara ve yanıklarında tedavisinde kullanılabilir.
Propolisin faydalarından bahsederken ağrı kesici özelliğine de değinmek gerekir. Propolis vücuttaki ağrıların yatışması konusunda da devreye girer.
Kanser hücrelerinin çoğalmasını önleme konusunda yardımcı bir yöntem olduğu düşünülen propolisin aynı zamanda kemoterapinin yan etkilerini de azaltabileceği değerlendirilir.
ÖZETLE;
Propolis bağışıklık dostudur, kış hastalıklarının daha kolay atlatılmasını sağlar, ağız ve cilt sağlığını destekler, yaraların iyileşmesini hızlandırır ve ağrı kesici özelliği söz konusudur. Tüm bu faydalarının yanı sıra propolisin kanser tedavisinde de önemli bir kaynak olabileceği değerlendirilir.
Propolis sağlıklı kolesterol seviyelerini destekleyip, kan basıncı seviyelerini düşürerek kalp damar sağılığına da katkıda bulunmaktadır. Ayrıca cilt için de birçok faydası bulunan propolis; cilt tahrişini, iltihabını ve yanıklarını giderir, cildi yeniler ve genç bir görünüme kavuşturur. Serbest radikallerle savaşan propolis, antimikrobiyal ve antiviral etkileri ile sivilceyi önleyebilir ve bakterileri öldürebilir.
Propolisin fayda sağladığı alanlar şu şekildedir:
Propolisin belirli kanserlerin tedavisinde de rolü olduğu öne sürülmüştür. Bir araştırmaya göre propolisin; kanserli hücrelerin çoğalmasını engellemede, hücrelerin kanserli olma olasılığını azaltmada, kanser hücrelerinin birbirine sinyal göndermesini engelleyen yolları bloke etmede olumlu etkileri bulunmaktadır. Çalışma ayrıca propolisin kanser için tamamlayıcı bir tedavi olabileceğini ancak tek bir tedavi olmadığınıortaya koymuştur.
Propolisin aktif bileşenlerin ana rolü flavonoidlerdir. İkinci sırada kafeik veya ferulik asit gibi hidroksisinnamik gibi asitler bulunur. Diğer suda çözünür bileşenler, arı enzimleri, şeker, B, C ve E vitaminleri, mineraller ve eser elementlerdir. Birçok meyve ve sebzede bulunan fenolik asit çeşitleri miktar olarak propoliste daha fazla bulunmaktadır. Bu nedenle güçlü bir antioksidandır.
Olası riskleri hakkında çok az şey bilindiğinden hamile ve emziren kadınlar propolis tüketmemelidir. Bununla birlikte, kan pıhtılaşma sorunu bulunan, bağışıklık sistemi ile ilgili rahatsızlıkları olanlar ve organ nakli geçirmiş kişilerin de kullanması tavsiye edilmeyebilir. Kullanmak isteyen kişilerin bir uzmana danışması önemlidir.
Propolis kovandan alındığı ham haliyle kullanılmaz. Propolis sıcakken sakız kadar yapışkandır, ancak soğuduğunda sertleşip kırılgan hale gelmektedir. Tüketime uygun hale gelmesi için işlenmesi ve özütlenmesi gerekmektedir. Propolis laboratuvar ortamında uzman kişilerce sıvı forma getirilmektedir. Arıların doğada ve kovanda maruz kaldığı bütün zararlı maddeler arıların yaptığı ürünlere yansıyabilmektedir. Sağlık açısından birçok faydası olan ürünler sağlığa zararlı duruma gelebilmektedir.
Propolisin gerekli analizlerinin yapılması ve sağlığa zararlı madde içerip içermediği belirlenmelidir. Kullanılan propolisin içerik analizinin mutlaka olması gerekmektedir. Propolisin ne kadar zaman ve kaç doz kullanılacağı önemlidir. Bu nedenle propolis kullanılmadan önce mutlaka bir hekime danışılmalıdır.
Propolis tüketilmeden önce mutlaka o propolisin analiz raporu istenmeli ve içeriğinin güvenilir olması gerekmektedir. Sağlığa zararlı bir kalıntı içermemeli ve kullanılacak doz mutlaka belirlenmiş olmalıdır. İçeriğinde fenolik asitlerden dolayı dozun mutlaka çok iyi belirlenmiş olması gerekir. Bal ürünleri ve arı sokmalarına karşı alerjisi olanların propolis tüketmesi önerilmemektedir. Propolis yüksek miktarlarda ve uzun süreli olarak kullanılmamalıdır. Yüksek dozda ve alkol ile alındığında bulantı, kusma ve mide yanması yapabilir. Propolis özütünün içeriğindeki kumarin miktarına bağlı olarak kanama riski olan durumlarda ve cerrahiden önce kullanımına ara verilmelidir.
Propolis sıvı formda alınarak tüketilebilir. Sıvı ve katı besinlere damlatılarak tüketilebilen 2 formu bulunmaktadır. Yetişkinler ve çocuklar için dozlar farklılık göstermektedir. Propolisli ballı karışımlarda yine mevcut ürünler arasında yer almaktadır.
Su bazlı propolis ürünlerini çocuklar da kullanabilir. Ancak çocuklar için propolis kullanmadan önce mutlaka uzman bir hekime danışılmalıdır.
Propolis, deri enfeksiyonları, güneşten kaynaklanan cilt hasarları, uçuklar, cilt yaraları, siğil, egzama ve rahatsız edici yanıkların önlenmesi ve iyileştirilmesinde yardımcı olarak kullanılabilir. Serbest radikallerle savaşan propolisin cilt yenileyici ve cildi genç bir görünüme kavuşturucu etkileri bulunur.
Çok alerjik olduğu bilinen kişiler propolisi dikkatli tüketmelidir. Bal ürünleri, arı veya yaban arısı sokmalarına alerjiniz varsa, propolis içeren besin takviyelerinden kaçınmak daha iyidir.
Antioksidan özelliği bulunan propolis, vücut sağlığı için oldukça faydalı bir besindir. Propolis tüketimi günde en fazla 3 kez olmalıdır. Tüketmeden önce mutlaka doktorunuza danışmanız gerekir.
Propolisin balgam söktürücü etkisinden dolayı akciğerleri temizleyerek boğazda oluşabilecek tahrişi engeller ve bu da öksürüğe iyi gelmesini sağlar.
10 yaşından küçük çocukların kullanılması uygun görülmeyen propolis besini aç ya da tok karna tüketilebilir.
Propolisin mideyi ve karaciğeri yorucu etkisi bulunabilir. Bu yüzden ölçülü tüketmek oldukça önemlidir. Gün içerisinde yarım çay kaşığı sıvı olarak propolis tüketmek vücut için yeterli olacaktır. Fazla tüketimde mide ve karaciğer ağrısı görülebilir.
Propolisin cilde iyi gelen zengin bir içeriği bulunmaktadır. Hücreleri yenileyerek yaraların daha hızlı iyileşmesini sağlar.
Aşırı propolis tüketimi mide ve karaciğeri yorabilir, bunların yanında bal alerjisini tetikleme durumu da görülebilir. Aynı zamanda gebelik ve emzirme dönemlerinde tavsiye edilmeyen propolis astım ilaçları ile tüketilirse de çeşitli komplikasyona sebep olabilir.
Propolisin tüketimi birçok yaş grubu için sağlıklı olsa da bebeklerin kullanımı uygun olmayabilir. Bu nedenle bebek ve çocuklar için bir propolis ürünü seçmeden önce mutlaka uzman doktordan görüş almanız gerekir.